I teie tama’i fe’i pī, e aha te rāve’a ia rahi roa te mau ta’ata tama’i i mua mai ? Eie te parau nō te rāmā ‘o te mau ta’ata ha’avare hamani hia ‘e te fe’i i Mahina. E tama’i teie i tupu i roto i te fa’a nō Tuauru.E mea ta’a’ē roa ‘e te tama’i fē’i pī i tupu i te matahiti 1815

‘Aita te vahine e riro ai ‘ei aito

Hou a tupu ai teie tama’i, ‘ua fa’ahina’aro ‘o Roanu’u ia Hina. Nō te roara’a ‘o tōna upo’o ‘aita ‘o Hina i hina’aro iana. Haere atu ra ‘o Roanu’u i tōna metua vahine nō te fa’ati’a i te ‘ohipa tāna i ‘ite , tōna hina’aro tino ‘e te here ia Tehoho pi’i ato’a Hina. Fa’aineine atu ra tōna metua vahine ma te fa’anehenehe i tōna tamaroa. Ma’ama’a iho ra ‘o Tehoho, terā ra, ‘ua hina’aro ‘o Roanu’u e hōro’a i te tahi ha’api’ira’a. Tupu a’era te ta’a’ēra’a i rotopū ia rāua.

I reira ‘o Tehoho, e ‘ite ai, ‘aita e faufa’a nō te te’ote’o ‘e tō te fa’ateitei iāna iho. Nō te mea e fānau mai te ‘oto ‘e te mauiui. Mana’o atura ‘oia e haere e fa’arerei i te metua vahine a Roanu’u. ‘Ua haere ti’a ‘o Hina i te ana ‘o Roanu’u. Parau atu ra ‘oia i te metua vahine :

Hina : ‘Ua taviriviri tō’u roro, i te purotu ‘o tā ‘oe tamaiti. E aha tā’u e rave ia ‘oa’oa tō’u ‘a’au ?
Utari : E haere i te pu’u mou’a, ma te pupu i te hō’ē tutia animara i te Atua, ‘o tei hamani i te ra’i ‘e te fenua.

Haere atu ra ‘o Tehoho, ‘o tei pi’i ato’a hia ‘o Hina nō tōna purotu, e ‘imi i te hō’ē fanau’a pua’a, fa’aineine atura i te hō’ē tutia

Te fa’aineinera’a tama’i fē’i pī

I te ‘itera’a te mau ta’ata i taua fa’a ra, fa’aari’i atura iā na, ‘ei upo’o fa’atere nō rātou. ‘Atutu atu ra tōna parau, e ‘ati noa a’e ‘o Tahiti . Nō tōna puai, tupu atu ra te mata’u i roto i te mau ari’i nō te mau mata’eina’a ‘ē atu. Fa’atupu atu ra ratou i te hō’ē apo’ora’a i te fa’a nō Fautaua . Tei raro a’e te fa’aterera’a i te hō’ē aito nō Pare, ‘o tei parauhia ‘o Opuhivava. I reira rātou i te tāhō’era’a nō te ‘aro i teie aito vahine. Nō te mea , aita rātou e hina’aro  ia riro teie vahine ‘ei ‘aito.

Hou i te mahana e ‘aro ai, ‘ua putuputu rātou i tō rātou mau tahu’a i te marae i Puna’auia a toru mahana ‘e ‘ua haere rātou i te fa’a nō Tuauru i Mahina. Tera ra, ‘ua fa’aarahia ‘o Hina, nā roto i te hō’ē moemoea i te ‘ohipa e tupu mai. ‘Ua tono ‘o Hina i te mau ta’ata ato’a nō Mahina, ia haere i roto i te fa’a, i uta roa i Tuauru, nō te tāpu mai i te mau tumu fe’i, nō te tanu i ni’a iho i te mau ‘aivi ato’a i Tutia i te fa’a nō Tuauru, ‘e ia ‘ofati rātou te mau ‘uru ato’a i Utari, ‘e te mau opa’a ato’a, ia hamani rātou i te mau ta’ata ha’avare.

Te mahana tama’i fē’i pī

Ia tae i taua mahana ra, ‘ua amui te mau ‘aito ato’a ‘e tō ratou mau ta’ata i Mahina. I roto i taua amuira’a te fa’aro’o nei rātou i te reo nō Hina :

Pi’i atu ra tō uta, tō ni’a, tō tai, tō raro ‘a haere i mua !

Te tahi noa mau ta’ata i roto i teie rahira’a ta’ata ha’avare. Terā ra, ia ha’uti rātou, mana’ohia atu ra e mea rahi te ta’ata.
Ri’ari’a iho ra rātou, ho’i atu ra rātou i tō rātou pūhapara’a. Nō te reira e mea rahi te mau tumu fē’i i Tutia.


Te ‘a’ai o te mau ta’ata ha’avare na roto i te reo farani: Légende des fe’i de paille de la vallée de la Tuauru.

Commentaires

Sources :

BREMOND Hubert. Mahina légendes 1980
Hurihia nā roto i te reo tahiti e TSENG Karen.